МОНГОЛЫН ТӨРИЙГ ЗАХИРАГЧИД – Хадгалаад аваарай

1. Чингис хаан: 1182-1206-1228он, нийт 22 жил
2. Толуй хан: 1228-1229он, нийт 2 жил
3. Өгөдэй хаан: 1229-1241он, нийт 12 жил
4. Дөргөнө хатан: 1242-1245он, нийт 4 жил
5. Гүюг хаан: 1245-1246он, нийт 1 жил
6. Огул Хаймиш хатан: 1247-1250он, нийт 3 жил
7. Мөнх хаан: 1251-1259он, нийт 8 жил
8. Аригбуха хаан: 1260-1264он, нийт 4 жил
9. Хубилай хаан: 1264-1294он, нийт 30 жил
10. Төмөр хаан: 1294-1307он, нийт 13 жил
11. Хайсан хаан: 1304-1311он, нийт 7 жил
12. Аюурбарвад хаан: 1311-1320он, нийт 9 жил
13. Шадбал хаан: 1320-1323он, нийт 3 жил
14. Есөнтөмөр хаан: 1323-1328он, нийт 5 жил
15. Асугив хаан: 1328он, нийт 1 жил
16. Хүслэн хаан: 1329он, нийт 1 жил
17. Төвтөмөр хаан: 1329-1332он, нийт 3 жил
18. Ренчинбал хаан: 1332он, нийт 20 өдөр
19. Тогоонтөмөр хаан: 1333-1370он, нийт 37 жил
20. Аюушридар хаан: 1370-1378он, нийт 8 жил
21. Төгстөмөр хаан: 1378-1388он, нийт 10 жил
22. Есүдэр хаан: 1389-1392он, нийт 4 жил
23. Элбэг хаан: 1393-1400он, нийт 8 жил
24. Гүнтөмөр хаан: 1400-1402он, нийт 2 жил
25. Гүйличи хаан: 1403-1408он, нийт 5 жил
26. Өлзийтөмөр: хаан 1408-1412он, нийт 4 жил
27. Дэлбэг хаан: 1412-1415он, нийт 3 жил
28. Эсэхү хаан: 1415-1425он, нийт 10 жил
29. Адай хаан: 1426-1438он, нийт 12 жил
30. Тогтохбуха: хаан 1438-1452он, нийт 14 жил
31. Эсэн хаан: 1453-1455он, нийт 3 жил
32. Махагүргүс хаан: 1456он, нийт 1 жил
33. Молон хаан: 1457-1464он, нийт 7 жил
34. Мандуул хаан: 1465-1482он, нийт 17 жил
35. Баянмөнх хаан: 1482-1488он, нийт 6 жил
36. Батмөнх хаан: 1488-1512он, нийт 24 жил
37. Барсболд хаан: 1513-1521он, нийт 8 жил
38. Боди-Алаг хаан: 1521-1547он, нийт 26 жил
39. Дарайсүн хаан: 1548-1557он, нийт 9 жил
40. Түмэн хаан: 1557-1592он, нийт 35 жил
41. Буян хаан: 1593-1603он, нийт 10 жил
42. Лигдэн хаан: 1604-1634он, нийт 30 жил
ТАЙЛБАР:
1. Монголын түүхийн ном, бичиг болон сошиал түүхийн бүлгэм, хуудсуудаар Монголын хаадын болон төр захирагчидын тухай, тэдний хаан суусан, хэдэн жил хаанчилсан тухай алдаатай бичвэр их тааралддаг. Тиймээс миний бие урьд өмнө нь хэн ч, хаана ч бичиж байгаагүйгээр алдаа багатай талаас нь бичиж орууллаа.
2. Мэдээж цаг хугацааны хувьд тулгамдуу бичсэн болохоор зарим нэг зүйлийг нягтлах цаг хугацаа байсангүй. Дахин нягталж хармаар зүйлүүд байгаа ч аажим хийх нь зөв байх хэмээн санав. Тиймээс залруулга, тайлбар, зөвлөлгөөг дуртайяа хүлээн авна.
3. Гэхдээ ерөнхий мэдлэгийн түвшинд суурь байгаа болохоор гайгүй байх хэмээн санана. Жишээ нь Чингис хааны сүүлчийн оныг 1228 он гэсэн байгаа. Үүнийхээ үндэслэл, нотолгоог мэдэх тул зоригтойгоор бичсэн болно.
4. Зарим нэгэн хаадын түүх намтар өнөө хэр түүх судлалд огт судлагдаж, шийдэгдээгүй зүйлүүд байгаа, түүнийг бас бодолцоно бизээ.
Эх сурвалж: Ю.Пүрэвдорж. 2019 оны 4-р сарын 12. “МОНГОЛЧУУДЫН ТҮҮХ